Chemievrije onkruidbestrijding is goed voor waterkwaliteit, maar kan uitdagingen met zich meebrengen. Hieronder vindt u veelgestelde vragen over wetgeving, verschillende doelgroepen en alternatieve methodes. Staat uw vraag er niet bij? Stel deze dan via het formulier in de rechterkolom.
Eerder maakte het portal gebruikt van een forum, maar dat is omgezet in een vraag & antwoord-constructie, dat gebruiksvriendelijker is.
Het forum is terug te vinden op www.schoon-water.nl
Disclaimer
Alle vragen worden met zorg beantwoord. Waar nodig worden deskundigen, werkzaam bij een van de projectpartners, geconsulteerd. Vragen van juridische aard worden afgestemd met het ministerie van IenW. Desondanks kunnen de antwoorden soms incompleet zijn, of na verloop van tijd niet langer juist zijn. Aan de informatie en gegevens kunnen dan ook geen rechten worden ontleend.
Algemeen
Hoe weet ik welk middel is toegelaten en voor welke gebruiker?
In de toelatingenbank van het Ctgb kunt u gewasbeschermingsmiddelen en biociden opzoeken. Hier kunt u inzien of een middel is toegelaten, voor welke gebruiker en tegen welk organisme/op welk gewas.
Voor vragen over het gebruik van een specifiek middel kunt u het best naar de gebruiksaanwijzing van het betreffende middel kijken.
Is het nodig om gemeentelijke spuitlicenties te verlengen, als alleen voor uitzonderingen (zoals invasieve exoten) zal worden gespoten?
Een bewijs van vakbekwaamheid (spuitlicentie) is persoonsgebonden en niet overdraagbaar. Voor een ieder die gewasbeschermingsmiddelen voor professioneel gebruik wil toepassen is een bewijs van vakbekwaamheid verplicht. Dit geldt ook voor die situaties waarin het gebruik van gewasbeschermingsmiddelen tegen invasieve exoten is toegestaan.
Hoe kan het dat nieuwe middelen worden toegelaten, ondanks het gebruiksverbod?
Bij de toelating van een gewasbeschermingsmiddel voor verkoop en gebruik in Nederland beoordeelt het College voor de toelating van gewasbeschermingsmiddelen en biociden (Ctgb) of het - bij juist gebruik - veilig is voor mens, dier en milieu. Aanvullend kan de overheid in wet- en regelgeving beperkingen aan het gebruik stellen, zoals het verbod op het professioneel gebruik buiten de land- en tuinbouw. Het middel kan dus toegelaten zijn voor de particulier, agrariër of voor uitzonderingssituaties op het verbod in de openbare ruimte.
Wat houdt het gebruiksverbod precies in?
Er geldt een verbod voor het professioneel gebruik van gewasbeschermingsmiddelen op verhardingen en overige terreinen buiten de land- en tuinbouw. Er is een aantal uitzonderingen op het verbod, voor specifieke terreinen (bijv. sport, recreatie en spoorwegen) en specifieke soorten (bijv. duizendknoop).
Het verbod werd eerder ongegrond verklaard, maar is nu weer van kracht; hoe zit dat?
In 2020 werd het verbod aangevochten door brancheorganisaties Nefyto en Artemis. In hoger beroep heeft het Gerechtshof Den Haag geoordeeld dat het besluit over het gebruiksverbod onrechtmatig is, vanwege een ontoereikende rechtsgrondslag. Daarmee was het verbod niet meer van kracht; als het ware ‘niet-bestaand’. De Staatssecretaris van Infrastructuur en Waterstaat heeft op 5 maart 2021 een wetsvoorstel ingediend om het verbod nieuw leven in te blazen. Onbekend is wanneer de Tweede Kamer definitief over het wetsvoorstel zal stemmen.
Los daarvan is de Staat tegen de uitspraak van het Gerechtshof in cassatie (een soort hoger beroep) gegaan bij de Hoge Raad. Deze heeft op 8 juli 2022 het arrest van het Gerechtshof vernietigd. Daarmee is het verbod op het professioneel gebruik van gewasbeschermingsmiddelen buiten de landbouw weer volledig van kracht, behoudens een beperkt aantal uitzonderingen. Een ander Gerechtshof kan opnieuw bekijken of het gebruiksverbod wel of niet onverbindend is.
Wat is het verschil tussen gewasbeschermingsmiddelen en biociden?
Gewasbeschermingsmiddelen worden gebruikt ter bescherming of juist ter vernietiging van planten en bomen (inclusief mos), zowel binnen als buiten de landbouw. Voorbeelden zijn middelen tegen bladluizen of onkruid. Biociden worden gebruikt om organismen zoals bacteriën, schimmels, algen, insecten en plaagdieren te bestrijden, zonder dat sprake is van het beschermen van gewassen. Voorbeelden zijn middelen voor het bestrijden van schimmel in de badkamer, papiervisjes in huis of algen op bestrating. Beide groepen middelen worden in Nederland beoordeeld door het College voor de toelating van gewasbeschermingsmiddelen en biociden (Ctgb), dat bepaalt of gewasbeschermingsmiddelen en biociden veilig zijn voor mens, dier en milieu en of deze werkzaam zijn.
Wat is de boete voor het gebruik van gewasbeschermingsmiddelen, waar dit niet is toegestaan?
Het kan voorkomen dat een consument aan de hovenier vraagt om toch middelen toe te passen. U wilt dit als hovenier natuurlijk niet doen en wordt hierin gesteund door de wet. Een extra argument hierbij kan de hoogte van de boete zijn die u dan riskeert. Zie daarvoor: https://wetten.overheid.nl/BWBR0022545/2022-04-01#BijlageXIII
Algemeen
Hoe weet ik welk middel is toegelaten en voor welke gebruiker?
In de toelatingenbank van het Ctgb kunt u gewasbeschermingsmiddelen en biociden opzoeken. Hier kunt u inzien of een middel is toegelaten, voor welke gebruiker en tegen welk organisme/op welk gewas.
Voor vragen over het gebruik van een specifiek middel kunt u het best naar de gebruiksaanwijzing van het betreffende middel kijken.
Is het nodig om gemeentelijke spuitlicenties te verlengen, als alleen voor uitzonderingen (zoals invasieve exoten) zal worden gespoten?
Een bewijs van vakbekwaamheid (spuitlicentie) is persoonsgebonden en niet overdraagbaar. Voor een ieder die gewasbeschermingsmiddelen voor professioneel gebruik wil toepassen is een bewijs van vakbekwaamheid verplicht. Dit geldt ook voor die situaties waarin het gebruik van gewasbeschermingsmiddelen tegen invasieve exoten is toegestaan.
Hoe kan het dat nieuwe middelen worden toegelaten, ondanks het gebruiksverbod?
Bij de toelating van een gewasbeschermingsmiddel voor verkoop en gebruik in Nederland beoordeelt het College voor de toelating van gewasbeschermingsmiddelen en biociden (Ctgb) of het - bij juist gebruik - veilig is voor mens, dier en milieu. Aanvullend kan de overheid in wet- en regelgeving beperkingen aan het gebruik stellen, zoals het verbod op het professioneel gebruik buiten de land- en tuinbouw. Het middel kan dus toegelaten zijn voor de particulier, agrariër of voor uitzonderingssituaties op het verbod in de openbare ruimte.
Wat houdt het gebruiksverbod precies in?
Er geldt een verbod voor het professioneel gebruik van gewasbeschermingsmiddelen op verhardingen en overige terreinen buiten de land- en tuinbouw. Er is een aantal uitzonderingen op het verbod, voor specifieke terreinen (bijv. sport, recreatie en spoorwegen) en specifieke soorten (bijv. duizendknoop).
Het verbod werd eerder ongegrond verklaard, maar is nu weer van kracht; hoe zit dat?
In 2020 werd het verbod aangevochten door brancheorganisaties Nefyto en Artemis. In hoger beroep heeft het Gerechtshof Den Haag geoordeeld dat het besluit over het gebruiksverbod onrechtmatig is, vanwege een ontoereikende rechtsgrondslag. Daarmee was het verbod niet meer van kracht; als het ware ‘niet-bestaand’. De Staatssecretaris van Infrastructuur en Waterstaat heeft op 5 maart 2021 een wetsvoorstel ingediend om het verbod nieuw leven in te blazen. Onbekend is wanneer de Tweede Kamer definitief over het wetsvoorstel zal stemmen.
Los daarvan is de Staat tegen de uitspraak van het Gerechtshof in cassatie (een soort hoger beroep) gegaan bij de Hoge Raad. Deze heeft op 8 juli 2022 het arrest van het Gerechtshof vernietigd. Daarmee is het verbod op het professioneel gebruik van gewasbeschermingsmiddelen buiten de landbouw weer volledig van kracht, behoudens een beperkt aantal uitzonderingen. Een ander Gerechtshof kan opnieuw bekijken of het gebruiksverbod wel of niet onverbindend is.
Wat is het verschil tussen gewasbeschermingsmiddelen en biociden?
Gewasbeschermingsmiddelen worden gebruikt ter bescherming of juist ter vernietiging van planten en bomen (inclusief mos), zowel binnen als buiten de landbouw. Voorbeelden zijn middelen tegen bladluizen of onkruid. Biociden worden gebruikt om organismen zoals bacteriën, schimmels, algen, insecten en plaagdieren te bestrijden, zonder dat sprake is van het beschermen van gewassen. Voorbeelden zijn middelen voor het bestrijden van schimmel in de badkamer, papiervisjes in huis of algen op bestrating. Beide groepen middelen worden in Nederland beoordeeld door het College voor de toelating van gewasbeschermingsmiddelen en biociden (Ctgb), dat bepaalt of gewasbeschermingsmiddelen en biociden veilig zijn voor mens, dier en milieu en of deze werkzaam zijn.
Wat is de boete voor het gebruik van gewasbeschermingsmiddelen, waar dit niet is toegestaan?
Het kan voorkomen dat een consument aan de hovenier vraagt om toch middelen toe te passen. U wilt dit als hovenier natuurlijk niet doen en wordt hierin gesteund door de wet. Een extra argument hierbij kan de hoogte van de boete zijn die u dan riskeert. Zie daarvoor: https://wetten.overheid.nl/BWBR0022545/2022-04-01#BijlageXIII
Chemievrije alternatieven
Hoe kan de Japanse duizendknoop op chemievrije wijze worden bestreden?
Er zijn verschillende bestrijdingsmethoden beschikbaar, zoals het afgraven en zeven van grond of de inzet van schapen, kokend water, zout water, herbie-korrels, bevriezing, hoogspanning of de bladvlo.
Meer informatie is te vinden op de pagina Invasieve exoten.
Welke mogelijkheden zijn er om verhardingen vrij van onkruid te houden zonder de inzet van chemische middelen?
Het begint bij de aanleg: zorg dat verharding alleen ligt op plekken waar deze regelmatig gebruikt wordt. Vermijd rare hoeken, want daar zal zand en blad zich verzamelen. Verder remmen regelmatige belasting en vegen de onkruidgroei (zie toolboxkaart 9). Onkruid kan bestreden worden via borstels, branders en de inzet van heet water of stoom (Particulier: zie toolboxkaart 8, professional: zie toolboxkaart 6).
Hoe kan de reuzenberenklauw worden bestreden?
De reuzenberenklauw mag door professionele gebruikers NIET met gewasbeschermingsmiddelen worden bestreden.
Er zijn verschillende alternatieve bestrijdingsmethoden beschikbaar, meer informatie is te vinden in de Leidraad beheer reuzenberenklauw.
Welke mogelijkheden heeft een manege/paardenhouderij om onkruid van het erf te verwijderen?
Er zijn verschillende chemievrije manieren om het erf onkruidvrij te houden,bijvoorbeeld met hulp van een staalborstelmachine of onkruidbrander (zie toolboxkaart 6).
Zolang er niet bedrijfsmatig paarden worden gehouden, dus niet er mee wordt gefokt of in groten getale gehouden, valt het gebruik van gewasbeschermingsmiddelen onder particulier gebruik, wat is toegestaan. In alle andere gevallen geldt het verbod en is professioneel gebruik van gewasbeschermingsmiddelen op alle terreinen van paardenhouderijen en maneges inclusief de weides niet toegestaan.
Hoe voorkom ik plagen, zoals bladluis, in mijn tuin?
Zorg allereerst dat een plant op de plek staat die bij zijn wensen past (schaduw of juist zon). Maak je tuin aantrekkelijk voor natuurlijke vijanden, zoals lieveheersbeestjes. Is een tak aangetast? Verwijder deze dan (gooi hem in de GFT-container).
Zie toolboxkaart 11 en MilieuCentraal.
Hoe bestrijd ik akkermelkdistel in mijn moestuin?
Akkermelkdistel is hardnekkig. Het meest effectief is zoveel mogelijk uitsteken/maaien/wieden/snijden/knippen in de periode half mei/eind juli, wanneer de plant zes blaadjes heeft (als de plant voldoende blad heeft gaat deze investeren in reservestoffen in zijn ondergrondse delen, dat moet voorkomen worden). Akkermelkdistels floreren op verharde grond, dus het verhogen van de organische stof (bijv. met compost) of zaaien van soorten als kardoen of artisjok kan ook helpen.
Op zoek naar meer tips voor een specifieke plant? Vraag collega-tuinders via Velt: facebook.com/groups/veltvzw
Chemievrije alternatieven
Hoe kan de Japanse duizendknoop op chemievrije wijze worden bestreden?
Er zijn verschillende bestrijdingsmethoden beschikbaar, zoals het afgraven en zeven van grond of de inzet van schapen, kokend water, zout water, herbie-korrels, bevriezing, hoogspanning of de bladvlo.
Meer informatie is te vinden op de pagina Invasieve exoten.
Welke mogelijkheden zijn er om verhardingen vrij van onkruid te houden zonder de inzet van chemische middelen?
Het begint bij de aanleg: zorg dat verharding alleen ligt op plekken waar deze regelmatig gebruikt wordt. Vermijd rare hoeken, want daar zal zand en blad zich verzamelen. Verder remmen regelmatige belasting en vegen de onkruidgroei (zie toolboxkaart 9). Onkruid kan bestreden worden via borstels, branders en de inzet van heet water of stoom (Particulier: zie toolboxkaart 8, professional: zie toolboxkaart 6).
Hoe kan de reuzenberenklauw worden bestreden?
De reuzenberenklauw mag door professionele gebruikers NIET met gewasbeschermingsmiddelen worden bestreden.
Er zijn verschillende alternatieve bestrijdingsmethoden beschikbaar, meer informatie is te vinden in de Leidraad beheer reuzenberenklauw.
Welke mogelijkheden heeft een manege/paardenhouderij om onkruid van het erf te verwijderen?
Er zijn verschillende chemievrije manieren om het erf onkruidvrij te houden,bijvoorbeeld met hulp van een staalborstelmachine of onkruidbrander (zie toolboxkaart 6).
Zolang er niet bedrijfsmatig paarden worden gehouden, dus niet er mee wordt gefokt of in groten getale gehouden, valt het gebruik van gewasbeschermingsmiddelen onder particulier gebruik, wat is toegestaan. In alle andere gevallen geldt het verbod en is professioneel gebruik van gewasbeschermingsmiddelen op alle terreinen van paardenhouderijen en maneges inclusief de weides niet toegestaan.
Hoe voorkom ik plagen, zoals bladluis, in mijn tuin?
Zorg allereerst dat een plant op de plek staat die bij zijn wensen past (schaduw of juist zon). Maak je tuin aantrekkelijk voor natuurlijke vijanden, zoals lieveheersbeestjes. Is een tak aangetast? Verwijder deze dan (gooi hem in de GFT-container).
Zie toolboxkaart 11 en MilieuCentraal.
Hoe bestrijd ik akkermelkdistel in mijn moestuin?
Akkermelkdistel is hardnekkig. Het meest effectief is zoveel mogelijk uitsteken/maaien/wieden/snijden/knippen in de periode half mei/eind juli, wanneer de plant zes blaadjes heeft (als de plant voldoende blad heeft gaat deze investeren in reservestoffen in zijn ondergrondse delen, dat moet voorkomen worden). Akkermelkdistels floreren op verharde grond, dus het verhogen van de organische stof (bijv. met compost) of zaaien van soorten als kardoen of artisjok kan ook helpen.
Op zoek naar meer tips voor een specifieke plant? Vraag collega-tuinders via Velt: facebook.com/groups/veltvzw
Particulier of professional?
Wie valt er onder de 'professionele' gebruiker?
Volgens de Wet gewasbeschermingsmiddelen en biociden, waarop het verbod is gebaseerd, is een professionele gebruiker: “persoon die in de landbouwsector of in een andere sector, gewasbeschermingsmiddelen gebruikt in het kader van zijn beroepsactiviteiten, met inbegrip van bedieners van toepassingsapparatuur, technici, werkgevers en zelfstandigen.”
Ook financiële instellingen, overheden, supermarkten en andere bedrijven die in eigen beheer gewasbeschermingsmiddelen toepassen om bijvoorbeeld de parkeerplaatsen schoon te houden, vallen onder het begrip ‘professionele gebruiker’. Weliswaar behoort onkruidbestrijding niet tot hun core-business, maar dat is niet bepalend. Voldoende is dat het onkruid wordt bestreden in het kader van de beroepsactiviteiten. Onkruidbestrijding op de parkeerplaatsen staat ten dienste van het bedrijf (beroep), het vergroot namelijk de aantrekkelijkheid van het bedrijf.
De eigenaar van een bedrijf is alleen een particuliere gebruiker, wanneer hij in de eigen tuin onkruid bestrijdt. In dat geval dient hij overigens gewasbeschermingsmiddelen te gebruiken die zijn toegelaten voor niet-professioneel gebruik; het gebruik van middelen die -volgens het etiket- alleen zijn toegelaten voor professioneel gebruik is niet toegestaan.
Vallen volkstuinen onder particulier of professional?
Het uitgangspunt is dat volkstuinen door particulieren worden gebruikt en op die categorie gebruikers is het verbod niet van toepassing. Het gebruik van gewasbeschermingsmiddelen door particulieren op zowel verharde als onverharde oppervlakken op volkstuinen is daarmee toegestaan. Dit geldt echter niet als de beheerder van een volkstuinencomplex (of dit nu de vereniging is of de gemeente) een professioneel bedrijf of zzp’er voor deze klus inhuurt. Het verbod is namelijk van toepassing op professioneel gebruik op verhardingen (bijvoorbeeld tegelpaden), of dit nu op een particulier of openbaar terrein is doet niet ter zake.
Het beheer van sportterreinen die in bezit zijn van een gemeente wordt in de praktijk soms uitgevoerd door de verenigingen. Wie is in zo’n situatie uiteindelijk juridisch aansprakelijk voor de manier waarop het beheer wordt uitgevoerd; de gemeente of de sportvereniging?
De Wgb (Wet gewasbeschermingsmiddelen en biociden) gaat niet uit van eigenaar of beheerder, maar van gebruiker. Volgens artikel 1 Wgb is dat: iedere natuurlijke persoon of rechtspersoon die een gewasbeschermingsmiddel toepast, toedient, doet toepassen, of doet toedienen. Het antwoord op de vraag wie er verantwoordelijk is voor het gebruik van bijvoorbeeld niet (meer) toegestane middelen hangt af van wie de middelen heeft gebruikt, dan wel heeft laten gebruiken. Bepalend is dus of de gemeente opdracht heeft gegeven voor het toepassen van het middel of dat dit een zelfstandige beslissing is geweest van de vereniging.
Mag een particulier in opdracht van een VVE zowel de gemeentelijke stoep als het eigen terrein met chemische bestrijdingsmiddelen behandelen?
Het verbod op het gebruik van gewasbeschermingsmiddelen op verhardingen is niet van toepassing op particulieren. Deze vrijstelling is niet beperkt tot een bepaald type terrein maar geldt algemeen. Het is een particulier dus toegestaan om gewasbeschermingsmiddelen te gebruiken in de eigen tuin maar ook, mits onbezoldigd, op het terrein van andere particulieren, zoals een appartementencomplex of in de openbare ruimte. Het moeten dan wel middelen zijn die zijn toegelaten voor niet-professioneel gebruik.
Mag een agrariër onkruid bestrijden tussen/op zijn verharding van het erf met chemische bestrijdingsmiddelen?
Ja. Het verbod is niet van toepassing op land- en tuinbouwbedrijven die gewassen telen of kweken. Dit betreft dan ook de bij de bedrijven behorende erven en kavelpaden, zowel verhardingen als overige type terreinen.
Mag een hovenier (professionele) bestrijdingsmiddelen voor de particulier toepassen in de particuliere tuin?
Nee. Sinds 1 november 2017 geldt er een verbod op het professioneel gebruik van gewasbeschermingsmiddelen. Dit verbod is, behoudens enkele uitzonderingen, van toepassing op alle terreinen buiten de landbouw inclusief terreinen van particulieren.
Particulier of professional?
Wie valt er onder de 'professionele' gebruiker?
Volgens de Wet gewasbeschermingsmiddelen en biociden, waarop het verbod is gebaseerd, is een professionele gebruiker: “persoon die in de landbouwsector of in een andere sector, gewasbeschermingsmiddelen gebruikt in het kader van zijn beroepsactiviteiten, met inbegrip van bedieners van toepassingsapparatuur, technici, werkgevers en zelfstandigen.”
Ook financiële instellingen, overheden, supermarkten en andere bedrijven die in eigen beheer gewasbeschermingsmiddelen toepassen om bijvoorbeeld de parkeerplaatsen schoon te houden, vallen onder het begrip ‘professionele gebruiker’. Weliswaar behoort onkruidbestrijding niet tot hun core-business, maar dat is niet bepalend. Voldoende is dat het onkruid wordt bestreden in het kader van de beroepsactiviteiten. Onkruidbestrijding op de parkeerplaatsen staat ten dienste van het bedrijf (beroep), het vergroot namelijk de aantrekkelijkheid van het bedrijf.
De eigenaar van een bedrijf is alleen een particuliere gebruiker, wanneer hij in de eigen tuin onkruid bestrijdt. In dat geval dient hij overigens gewasbeschermingsmiddelen te gebruiken die zijn toegelaten voor niet-professioneel gebruik; het gebruik van middelen die -volgens het etiket- alleen zijn toegelaten voor professioneel gebruik is niet toegestaan.
Vallen volkstuinen onder particulier of professional?
Het uitgangspunt is dat volkstuinen door particulieren worden gebruikt en op die categorie gebruikers is het verbod niet van toepassing. Het gebruik van gewasbeschermingsmiddelen door particulieren op zowel verharde als onverharde oppervlakken op volkstuinen is daarmee toegestaan. Dit geldt echter niet als de beheerder van een volkstuinencomplex (of dit nu de vereniging is of de gemeente) een professioneel bedrijf of zzp’er voor deze klus inhuurt. Het verbod is namelijk van toepassing op professioneel gebruik op verhardingen (bijvoorbeeld tegelpaden), of dit nu op een particulier of openbaar terrein is doet niet ter zake.
Het beheer van sportterreinen die in bezit zijn van een gemeente wordt in de praktijk soms uitgevoerd door de verenigingen. Wie is in zo’n situatie uiteindelijk juridisch aansprakelijk voor de manier waarop het beheer wordt uitgevoerd; de gemeente of de sportvereniging?
De Wgb (Wet gewasbeschermingsmiddelen en biociden) gaat niet uit van eigenaar of beheerder, maar van gebruiker. Volgens artikel 1 Wgb is dat: iedere natuurlijke persoon of rechtspersoon die een gewasbeschermingsmiddel toepast, toedient, doet toepassen, of doet toedienen. Het antwoord op de vraag wie er verantwoordelijk is voor het gebruik van bijvoorbeeld niet (meer) toegestane middelen hangt af van wie de middelen heeft gebruikt, dan wel heeft laten gebruiken. Bepalend is dus of de gemeente opdracht heeft gegeven voor het toepassen van het middel of dat dit een zelfstandige beslissing is geweest van de vereniging.
Mag een particulier in opdracht van een VVE zowel de gemeentelijke stoep als het eigen terrein met chemische bestrijdingsmiddelen behandelen?
Het verbod op het gebruik van gewasbeschermingsmiddelen op verhardingen is niet van toepassing op particulieren. Deze vrijstelling is niet beperkt tot een bepaald type terrein maar geldt algemeen. Het is een particulier dus toegestaan om gewasbeschermingsmiddelen te gebruiken in de eigen tuin maar ook, mits onbezoldigd, op het terrein van andere particulieren, zoals een appartementencomplex of in de openbare ruimte. Het moeten dan wel middelen zijn die zijn toegelaten voor niet-professioneel gebruik.
Mag een agrariër onkruid bestrijden tussen/op zijn verharding van het erf met chemische bestrijdingsmiddelen?
Ja. Het verbod is niet van toepassing op land- en tuinbouwbedrijven die gewassen telen of kweken. Dit betreft dan ook de bij de bedrijven behorende erven en kavelpaden, zowel verhardingen als overige type terreinen.
Mag een hovenier (professionele) bestrijdingsmiddelen voor de particulier toepassen in de particuliere tuin?
Nee. Sinds 1 november 2017 geldt er een verbod op het professioneel gebruik van gewasbeschermingsmiddelen. Dit verbod is, behoudens enkele uitzonderingen, van toepassing op alle terreinen buiten de landbouw inclusief terreinen van particulieren.
Categorieën van middelen
Mogen professionals buiten de landbouw laag-risicostoffen gebruiken?
Nee, het gebruiksverbod geldt voor alle gewasbeschermingsmiddelen, ongeacht het type.
Vallen biociden (zoals middelen tegen algen) onder het verbod?
Nee, het besluit betreft alleen gewasbeschermingsmiddelen, geen biociden. Het voorkomen van groene aanslag begint bij preventie: maak de verharding niet groter dan nodig en veeg deze regelmatig. Chemievrije bestrijdingsmethodes zijn het gebruik van heet water, een hogedrukspuit en een onkruidbrander (zie https://www.milieucentraal.nl/huis-en-tuin/tuinonderhoud/groene-aanslag-en-onkruid-op-tegels)
Onder welke categorie vallen middelen als azijn en chloor?
Middelen voor het bestrijden van onkruid mogen slechts worden gebruikt als deze zijn toegelaten door het College voor de toelating van gewasbeschermingsmiddelen en biociden (Ctgb). De huishoudmiddelen chloor(bleekloog, werkzame stof natriumhypochloriet) en keukenzout zijn niet toegelaten voor bestrijding van onkruid. Het gebruik van deze middelen voor dat doel is voor zowel professionele gebruikers als particulieren verboden. Natuurazijn is sinds 2021 toegelaten als basisstof, die slechts tweemaal per jaar als mengsel van 60 delen azijn op 40 delen water mag worden gebruikt door particulieren. Azijn, chloor en zout kunnen schadelijk zijn voor het water, de bodem en de organismen die daarin leven; kies daarom liever voor een chemievrije methode als onkruid wieden (zie toolboxkaart 8).
Welke wetgeving geldt er voor het toepassen van enzymreinigers (tegen algen) op hockeyvelden?
Enzymreinigers voor de bestrijding van algen op kunst- en natuurgrassportvelden, zijn juridisch ‘biociden’. Het gebruik ervan is toegestaan, mits het gaat om middelen die - volgens het etiket – door het Ctgb zijn toegelaten voor het professioneel gebruik van biociden.
Mag ik groeiremmers in de belijningsverf voor het sportveld gebruiken?
Groeiremmers zijn stoffen die de groei van planten stimuleren of remmen, maar geen voedingsstof zijn.
Een groeiremmer is een gewasbeschermingsmiddel (zie hieronder). Vanaf 1 april 2020 mogen op sportvelden nog maar in enkele situaties gewasbeschermingsmiddelen worden gebruikt. Het gebruik van groeiremmers op belijningen is niet toegestaan.
Een gewasbeschermingsmiddel is niet alleen bedoeld voor bestrijding van schadelijke organismen, maar ook voor:
- het beïnvloeden van de levensprocessen van planten, zoals het beïnvloeden van hun groei, voor zover het niet gaat om nutritieve stoffen;
- de beperking of voorkoming van de ongewenste groei van planten, met uitzondering van algen.
(artikel 2 van de Europese verordening voor toelating van gewasbeschermingsmiddelen 1107/2009)
Mogen professionals buiten de landbouw biologische middelen gebruiken?
Nee, het gebruiksverbod geldt voor alle gewasbeschermingsmiddelen, ongeacht het type. Wanneer een biologisch middel een officiële toelating als gewasbeschermingsmiddel heeft, geldt dus het gebruiksverbod.
Categorieën van middelen
Mogen professionals buiten de landbouw laag-risicostoffen gebruiken?
Nee, het gebruiksverbod geldt voor alle gewasbeschermingsmiddelen, ongeacht het type.
Vallen biociden (zoals middelen tegen algen) onder het verbod?
Nee, het besluit betreft alleen gewasbeschermingsmiddelen, geen biociden. Het voorkomen van groene aanslag begint bij preventie: maak de verharding niet groter dan nodig en veeg deze regelmatig. Chemievrije bestrijdingsmethodes zijn het gebruik van heet water, een hogedrukspuit en een onkruidbrander (zie https://www.milieucentraal.nl/huis-en-tuin/tuinonderhoud/groene-aanslag-en-onkruid-op-tegels)
Onder welke categorie vallen middelen als azijn en chloor?
Middelen voor het bestrijden van onkruid mogen slechts worden gebruikt als deze zijn toegelaten door het College voor de toelating van gewasbeschermingsmiddelen en biociden (Ctgb). De huishoudmiddelen chloor(bleekloog, werkzame stof natriumhypochloriet) en keukenzout zijn niet toegelaten voor bestrijding van onkruid. Het gebruik van deze middelen voor dat doel is voor zowel professionele gebruikers als particulieren verboden. Natuurazijn is sinds 2021 toegelaten als basisstof, die slechts tweemaal per jaar als mengsel van 60 delen azijn op 40 delen water mag worden gebruikt door particulieren. Azijn, chloor en zout kunnen schadelijk zijn voor het water, de bodem en de organismen die daarin leven; kies daarom liever voor een chemievrije methode als onkruid wieden (zie toolboxkaart 8).
Welke wetgeving geldt er voor het toepassen van enzymreinigers (tegen algen) op hockeyvelden?
Enzymreinigers voor de bestrijding van algen op kunst- en natuurgrassportvelden, zijn juridisch ‘biociden’. Het gebruik ervan is toegestaan, mits het gaat om middelen die - volgens het etiket – door het Ctgb zijn toegelaten voor het professioneel gebruik van biociden.
Mag ik groeiremmers in de belijningsverf voor het sportveld gebruiken?
Groeiremmers zijn stoffen die de groei van planten stimuleren of remmen, maar geen voedingsstof zijn.
Een groeiremmer is een gewasbeschermingsmiddel (zie hieronder). Vanaf 1 april 2020 mogen op sportvelden nog maar in enkele situaties gewasbeschermingsmiddelen worden gebruikt. Het gebruik van groeiremmers op belijningen is niet toegestaan.
Een gewasbeschermingsmiddel is niet alleen bedoeld voor bestrijding van schadelijke organismen, maar ook voor:
- het beïnvloeden van de levensprocessen van planten, zoals het beïnvloeden van hun groei, voor zover het niet gaat om nutritieve stoffen;
- de beperking of voorkoming van de ongewenste groei van planten, met uitzondering van algen.
(artikel 2 van de Europese verordening voor toelating van gewasbeschermingsmiddelen 1107/2009)
Mogen professionals buiten de landbouw biologische middelen gebruiken?
Nee, het gebruiksverbod geldt voor alle gewasbeschermingsmiddelen, ongeacht het type. Wanneer een biologisch middel een officiële toelating als gewasbeschermingsmiddel heeft, geldt dus het gebruiksverbod.
Uitzonderingen op gebruiksverbod?
Mogen sportveldbeheerders en beheerders van recreatieterreinen nog chemische bestrijdingsmiddelen gebruiken?
Er is een aantal uitzonderingen op het verbod, waaronder sport en recreatie (artikel 8.4). Voor sportvelden zijn voorwaarden gespecificeerd in Bijlage XVII, van de wet gewasbescherming. Zie ook de factsheet Pesticidengebruik op grassportvelden - Juridische aspecten
Mogen exoten als de Japanse duizenknoop en reuzenberenklauw met chemie worden bestreden?
In de Regeling gewasbeschermingsmiddelen en biociden zijn uitzonderingen benoemd voor het verbod op het professioneel gebruik van gewasbeschermingsmiddelen. Deze uitzonderingen betreffen niet alleen de in de regeling met naam genoemde soorten maar ook de soorten die zijn opgenomen op de Unielijst zorgwekkende invasieve uitheemse soorten van verordening 1143/2014(EG). De Japanse duizendknoop valt onder de uitzondering, maar de reuzenberenklauw niet en deze laatste mag door professionele gebruikers dus NIET met gewasbeschermingsmiddelen worden bestreden.
Mogen spoorbeheerders nog chemische bestrijdingsmiddelen gebruiken?
Het verbod op het professioneel gebruik van gewasbeschermingsmiddelen op verhardingen is niet van toepassing op spoorbanen. Deze uitzondering beperkt zich tot de steenslag van het ballastbed en de inspectie- of schouwpaden binnen de veiligheidszone. Zie artikel 8.4.
Mag er op begraafplaatsen nog met chemische bestrijdingsmiddelen worden gewerkt?
Vanaf 1 november 2017 geldt het verbod op het professioneel gebruik van gewasbeschermingsmiddelen voor alle terreinen, zowel verhard als onverhard. Dit uiteraard behoudens de in de wet (Wgb) genoemde uitzonderingen, begraafplaatsen vallen daar echter niet onder.
Moet voor bedrijven waar i.v.m. veiligheid (brandgevaar) de uitzondering op het verbod van toepassing is een ontheffing aangevraagd worden?
Op locaties waar het gebruik van open vuur of draaiende motoren niet zijn toegestaan, is het professioneel gebruik van gewasbeschermingsmiddelen op verhardingen niet verboden. Hiervoor is in de regelgeving een uitzondering geformuleerd, waar gebruik van mag worden gemaakt zonder daarvoor een ontheffing aan te vragen. Wel moet kunnen worden aangetoond dat op de betreffende locatie open vuur of draaiende motoren niet zijn toegestaan, bijvoorbeeld omdat dit is opgenomen in een vergunning of in algemene regels die gelden voor de locatie.
Onder hoogspanningsmasten kunnen grindkoffers worden toegepast die niet zijn bedoeld als verharding maar als afsluiting. Moeten deze grindkoffers worden beschouwd als halfverharding of als groenvak?
Het verbod is van toepassingen op verhardingen. Dit zijn niet alleen stenen verhardingen; ook verhardingen met andere materialen die zijn aangelegd voor een betere verplaatsing van mens of vervoermiddel vallen hieronder, zoals verblijfplaatsen of paden van schelpen, verharde (gefabriceerde) klei of steenslag (grind). Op een ondergrond van grind is het professioneel gebruik van gewasbeschermingsmiddelen daarom niet toegestaan.
Wat is de wettelijke status van de Unielijst exoten?
Als een soort op de Unielijst staat, mag u die niet verhandelen, kweken, vervoeren of importeren in de EU (EU-exotenverordening 1143/2014). Verder zijn EU-landen verplicht om in de natuur aanwezige populaties op te sporen en te verwijderen. Lukt dat niet? Dan moeten zij de populatie zodanig beheren dat verspreiding en schade zoveel mogelijk wordt voorkomen.
Meer informatie over de specifieke soorten, bestrijding en het onderhoud van de lijst kunt u vinden via NVWA.
Mag ik gewasbeschermingsmiddelen gebruiken tegen de eikenprocessierups?
Er is een aantal soorten waarvoor een uitzondering op het verbod wordt gemaakt. Kijk voor de bestrijdingsmethoden voor de eikenprocessierups in de Leidraad Eikenprocessierups van het Kennisplatform Processierups.
Mag ik als boer gewasbeschermingsmiddelen gebruiken op mijn erf, wat ook gebruikt wordt voor mijn mini-camping?
Het verbod op het professioneel gebruik van gewasbeschermingsmiddelen is niet van toepassing op recreatieterreinen, waaronder campingterreinen. Deze middelen moeten dan wel - volgens het etiket - zijn toegelaten voor dit gebruik.
Mogen gewasbeschermingsmiddelen toegepast worden in een zonnepark?
Een zonnepark heeft niet tot primair doel om gewassen te telen (uitgaande van een groot aantal zonnepanelen op kleine oppervlakte, zie ook: Landbouwgrond GLB 2023 (rvo.nl)). Het gebruiksverbod geldt voor de niet-landbouw; hieruit valt af te leiden dat er geen gewasbeschermingsmiddelen gebruikt mogen worden in een zonnepark (behoudens de scenario’s waarvoor uitzonderingen op het gebruiksverbod gelden).
In 2019 hebben negen partijen de gedragscode Zonneparken (natuurenmilieu.nl/app/uploads/Gedragscode-zon-op-land-Holland-Solar-171019-definitief.pdf) getekend waarin zij afgesproken hebben: “Er zullen voor het park geen pesticiden of herbiciden gebruikt worden, tenzij dit van overheidswege gevraagd wordt (bijvoorbeeld om bepaalde plagen te bestrijden)”
Chemievrije manieren om het onkruid te bestrijden zijn bijvoorbeeld de inzet van een (speciaal voor zonneparken ontwikkelde) robotmaaier of via begrazing door schapen.
Uitzonderingen op gebruiksverbod?
Mogen sportveldbeheerders en beheerders van recreatieterreinen nog chemische bestrijdingsmiddelen gebruiken?
Er is een aantal uitzonderingen op het verbod, waaronder sport en recreatie (artikel 8.4). Voor sportvelden zijn voorwaarden gespecificeerd in Bijlage XVII, van de wet gewasbescherming. Zie ook de factsheet Pesticidengebruik op grassportvelden - Juridische aspecten
Mogen exoten als de Japanse duizenknoop en reuzenberenklauw met chemie worden bestreden?
In de Regeling gewasbeschermingsmiddelen en biociden zijn uitzonderingen benoemd voor het verbod op het professioneel gebruik van gewasbeschermingsmiddelen. Deze uitzonderingen betreffen niet alleen de in de regeling met naam genoemde soorten maar ook de soorten die zijn opgenomen op de Unielijst zorgwekkende invasieve uitheemse soorten van verordening 1143/2014(EG). De Japanse duizendknoop valt onder de uitzondering, maar de reuzenberenklauw niet en deze laatste mag door professionele gebruikers dus NIET met gewasbeschermingsmiddelen worden bestreden.
Mogen spoorbeheerders nog chemische bestrijdingsmiddelen gebruiken?
Het verbod op het professioneel gebruik van gewasbeschermingsmiddelen op verhardingen is niet van toepassing op spoorbanen. Deze uitzondering beperkt zich tot de steenslag van het ballastbed en de inspectie- of schouwpaden binnen de veiligheidszone. Zie artikel 8.4.
Mag er op begraafplaatsen nog met chemische bestrijdingsmiddelen worden gewerkt?
Vanaf 1 november 2017 geldt het verbod op het professioneel gebruik van gewasbeschermingsmiddelen voor alle terreinen, zowel verhard als onverhard. Dit uiteraard behoudens de in de wet (Wgb) genoemde uitzonderingen, begraafplaatsen vallen daar echter niet onder.
Moet voor bedrijven waar i.v.m. veiligheid (brandgevaar) de uitzondering op het verbod van toepassing is een ontheffing aangevraagd worden?
Op locaties waar het gebruik van open vuur of draaiende motoren niet zijn toegestaan, is het professioneel gebruik van gewasbeschermingsmiddelen op verhardingen niet verboden. Hiervoor is in de regelgeving een uitzondering geformuleerd, waar gebruik van mag worden gemaakt zonder daarvoor een ontheffing aan te vragen. Wel moet kunnen worden aangetoond dat op de betreffende locatie open vuur of draaiende motoren niet zijn toegestaan, bijvoorbeeld omdat dit is opgenomen in een vergunning of in algemene regels die gelden voor de locatie.
Onder hoogspanningsmasten kunnen grindkoffers worden toegepast die niet zijn bedoeld als verharding maar als afsluiting. Moeten deze grindkoffers worden beschouwd als halfverharding of als groenvak?
Het verbod is van toepassingen op verhardingen. Dit zijn niet alleen stenen verhardingen; ook verhardingen met andere materialen die zijn aangelegd voor een betere verplaatsing van mens of vervoermiddel vallen hieronder, zoals verblijfplaatsen of paden van schelpen, verharde (gefabriceerde) klei of steenslag (grind). Op een ondergrond van grind is het professioneel gebruik van gewasbeschermingsmiddelen daarom niet toegestaan.
Wat is de wettelijke status van de Unielijst exoten?
Als een soort op de Unielijst staat, mag u die niet verhandelen, kweken, vervoeren of importeren in de EU (EU-exotenverordening 1143/2014). Verder zijn EU-landen verplicht om in de natuur aanwezige populaties op te sporen en te verwijderen. Lukt dat niet? Dan moeten zij de populatie zodanig beheren dat verspreiding en schade zoveel mogelijk wordt voorkomen.
Meer informatie over de specifieke soorten, bestrijding en het onderhoud van de lijst kunt u vinden via NVWA.
Mag ik gewasbeschermingsmiddelen gebruiken tegen de eikenprocessierups?
Er is een aantal soorten waarvoor een uitzondering op het verbod wordt gemaakt. Kijk voor de bestrijdingsmethoden voor de eikenprocessierups in de Leidraad Eikenprocessierups van het Kennisplatform Processierups.
Mag ik als boer gewasbeschermingsmiddelen gebruiken op mijn erf, wat ook gebruikt wordt voor mijn mini-camping?
Het verbod op het professioneel gebruik van gewasbeschermingsmiddelen is niet van toepassing op recreatieterreinen, waaronder campingterreinen. Deze middelen moeten dan wel - volgens het etiket - zijn toegelaten voor dit gebruik.
Mogen gewasbeschermingsmiddelen toegepast worden in een zonnepark?
Een zonnepark heeft niet tot primair doel om gewassen te telen (uitgaande van een groot aantal zonnepanelen op kleine oppervlakte, zie ook: Landbouwgrond GLB 2023 (rvo.nl)). Het gebruiksverbod geldt voor de niet-landbouw; hieruit valt af te leiden dat er geen gewasbeschermingsmiddelen gebruikt mogen worden in een zonnepark (behoudens de scenario’s waarvoor uitzonderingen op het gebruiksverbod gelden).
In 2019 hebben negen partijen de gedragscode Zonneparken (natuurenmilieu.nl/app/uploads/Gedragscode-zon-op-land-Holland-Solar-171019-definitief.pdf) getekend waarin zij afgesproken hebben: “Er zullen voor het park geen pesticiden of herbiciden gebruikt worden, tenzij dit van overheidswege gevraagd wordt (bijvoorbeeld om bepaalde plagen te bestrijden)”
Chemievrije manieren om het onkruid te bestrijden zijn bijvoorbeeld de inzet van een (speciaal voor zonneparken ontwikkelde) robotmaaier of via begrazing door schapen.
Overig
Mag ik als tuincentrumeigenaar gewasbeschermingsmiddelen toepassen? En zo ja, waar?
Het professioneel gebruik van gewasbeschermingsmiddelen buiten de land- en tuinbouw is verboden. Of een bedrijf een land- of tuinbouwbedrijf is volgt uit de hoofdactiviteit. Is de hoofdactiviteit van een tuincentrum de verkoop en niet het telen van gewassen (zoals tuinplanten) dan is het gebruik van gewasbeschermingsmiddelen op alle terreinen van het tuincentrum niet toegestaan. De Tuinbranche heeft hiervoor de tool 'Scan je tuincentrum'. Deze tool geeft je, als ondernemer, de mogelijkheid geeft om te zien hoe goed je al bezig bent, waar je nog kan verbeteren op het gebied van duurzaamheid en praktijktips van andere ondernemers per onderwerp.
Mag een sportgrasmat worden doodgespoten, voor renovatie van een veld?
Het doodspuiten van een sportgrasmat, pleksgewijs noch volvelds, is niet toegestaan.
Voor sportvelden zijn voorwaarden omtrent gewasbescherming gespecificeerd in Bijlage XVII, van de wet gewasbescherming.
Overig
Mag ik als tuincentrumeigenaar gewasbeschermingsmiddelen toepassen? En zo ja, waar?
Het professioneel gebruik van gewasbeschermingsmiddelen buiten de land- en tuinbouw is verboden. Of een bedrijf een land- of tuinbouwbedrijf is volgt uit de hoofdactiviteit. Is de hoofdactiviteit van een tuincentrum de verkoop en niet het telen van gewassen (zoals tuinplanten) dan is het gebruik van gewasbeschermingsmiddelen op alle terreinen van het tuincentrum niet toegestaan. De Tuinbranche heeft hiervoor de tool 'Scan je tuincentrum'. Deze tool geeft je, als ondernemer, de mogelijkheid geeft om te zien hoe goed je al bezig bent, waar je nog kan verbeteren op het gebied van duurzaamheid en praktijktips van andere ondernemers per onderwerp.
Mag een sportgrasmat worden doodgespoten, voor renovatie van een veld?
Het doodspuiten van een sportgrasmat, pleksgewijs noch volvelds, is niet toegestaan.
Voor sportvelden zijn voorwaarden omtrent gewasbescherming gespecificeerd in Bijlage XVII, van de wet gewasbescherming.