Bestekken, kosten en praktijkvoorbeelden

J. (Jan) Hekman, Eco Consult.

Download presentatie Eco Consult (pdf)

In dit deel zijn de ervaringen en tips van Jan Hekman op een rijtje gezet.

Tips voor opstellen goed bestek/contract

  • Een goed onkruidbestek reduceert voor een aanzienlijk deel de kosten.
  • Gebruik de terminologie van de Nomenclatuur van de Weg. Deze is juridisch sluitend en beter dan de ‘spreektaalbenamingen’. Neem niet-elementverhardingen (grind, gravel, split, calciumcarbonaten, e.d.) op als ongebonden verhardingen. Halfverharding is juridisch geen houdbaar begrip.
  • Neem het totale areaal open verhardingen op als resultaatsverplichting (dus niet het percentage te bewerken areaal). Dit zijn de elementverhardingen, de ongebonden verhardingen en de goten (zowel de goten langs open verhardingen als gesloten verhardingen).
  • Dood en bruin onkruid ten gevolge van onkruidbestrijdingshandelingen, voor zover niet vallend onder loszittende materialen (RAW 2010 sub 51.02.33), behoeft niet te worden verwijderd, tenzij de resten een gevolg zijn van een gemelde overschrijding.
  • Sluit mosgroei en algen uit van de onkruidbestrijding. Deze verdwijnen vanzelf bij gunstige weersomstandigheden.
  • Tot onkruid wordt gerekend: de ongewenste begroeiing met een minimale hoogte gelijk aan of meer dan 5 mm boven de voeg.
  • Neem in het bestek de methode(n) op die u toegepast wilt zien. U kunt dit beargumenteren door aan te geven waarop uw voorkeur(en) is/zijn gebaseerd (duurzaamheid, schadegevoeligheid, …).
  • Maak van een eenduidig bestek als voor onkruidbeheer geen EMVI-aanbesteding. Neem in deel III de eisen op ten aanzien van duurzaamheid, SROI, overige (kwaliteits)aspecten, …
  • Breng indien mogelijk verwante werkzaamheden onder in hetzelfde bestek. De beheeractiviteiten van onkruidbeheer in boomspiegels, onkruidbeheer op verhardingen, het steken van de (harde) grasranden en het veegwerk zijn nauw gerelateerd door wederzijdse beïnvloeding. Maak gebruik van het synergievoordeel dat hier ontstaat. De resultaten van het onkruidbeheer is de resultante van een groot aantal aspecten en activiteiten.
  • Zorg ervoor dat de in het bestek genoemde beeldcriteria voor verschillende beheeractiviteiten met elkaar in overeenstemming zijn. Dit geldt ook wanneer u besluit tot verschillende beeldniveaus voor verschillende beheeractiviteiten.
  • Inzet van meerdere technieken kan in geval van een goed overwogen afwisseling voordeel bieden.
  • Gezamenlijk aanbesteden kan voordelen bieden. De machinecapaciteit op jaarbasis bepaalt uiteindelijk of de inzet toereikend is voor het areaal. Belangrijk is dus of regulier of op ‘piekmomenten’ voldoende capaciteit kan worden gegenereerd. Neem in deel III de eis op dat de aannemer een werkplan overlegd met daarin opgenomen de benodigde capaciteit regulier en gedurende periodes waarin meer capaciteit is vereist.
  • Geadviseerd wordt om voor onkruidbestrijding op verharding niet de beeldmeetlat uit de Kwaliteitscatalogus Openbare Ruimte 2013 voor te schrijven maar bijvoorbeeld die van 2010: het meten met de weedviewer is niet objectief gebleken en geeft te vaak onjuiste resultaten; de in de beeldmeetlat van 2013 vereiste niveaus A en B zijn weinig realistisch gedurende delen van het seizoen. Overweeg om voor centrum- en woongebieden niveau A van de KOR 2010 voor te schrijven.
  • Het meten van het veegbeheer: Overweeg in het bestek op te nemen dat conform de RAW-Standaard 2010 en in afwijking tot de KOR wordt gemeten met een meetstrook van 20m. Argument: in een meetstrook van 100m worden de vuile delen nabij de straatkolken uitgemiddeld zodat deze niet in beeld komen. Dit geldt ook wanneer niveau A van de KOR wordt voorgeschreven. We zien hier dat de criteria die van toepassing zijn op de vervuiling van de inlaten van de straatkolken en de hoeveelheid veegvuil onvoldoende op elkaar zijn afgestemd.
  • Schrijf in het bestek niet voor hoe de opdrachtnemer zijn kwaliteit borgt. Het gaat om een beeldbestek en de opdrachtnemer heeft hier vrijheid van handelen. Een gebrekkige kwaliteitsborging komt al snel naar voren bij voldoende toezicht en controle. Een groeiend aantal aannemers gebruikt software ter ondersteuning van de uitvoering en borging van de kwaliteit.
  • Maak in geval van gezamenlijke aanbestedingen voor meerdere gemeenten afspraken over de volgorde van inzet in pieksituaties: van geen enkele opdrachtnemer mag worden verwacht dat deze na drie regenweken overal tegelijk aan het werk kan zijn.
  • In geval het opnemen van sancties dient te worden overwogen welke in verhouding staan tot het werk. Hoofdstuk 70 van RAW bepalingen biedt hiervoor houvast. NB: sancties kúnnen worden opgelegd. Ze zijn geen automatisme. Zorg dat afwijkende kwaliteit zorgvuldig gedocumenteerd is (bijv. met foto’s, locatie en tijdsbepaling). Dit maakt de discussie met aannemer objectiever en eenvoudiger te voeren.

Tips voor vakman en bestuurder

  • Te lage frequentie van onkruidbeheer geeft al snel veel ondergrondse wortelgroei waardoor een situatie ontstaat die alleen met veel inspanningen kan worden teruggedraaid; dit is niet duurzaam. Zorg dus ervoor dat er tijdig een onderhoudsbeurt plaatsvindt. Kwaliteitsniveau A of B is goedkoper dan C.
  • Door hotspots vaker te bestrijden wordt de plant uitgeput en de groeisnelheid van ontkiemende zaden geremd.
  • Besef dat momenteel met de nieuwe heetwater- en hete luchttechnieken een kwaliteit kan worden behaald die hoger is dan vroeger met DOB (dit i.v.m. maximaal 2 toepassingen per jaar). De kosten voor chemievrij beheer lagen in 2016 op € 0,10-0,12 per m2 per jaar, bij een scherpe inschrijving kwamen lagere prijzen voor. De rij-afstand tussen kernen kan in landelijke gemeenten de prijs verhogen. De deelnemers noemden bedragen als € 0,16-0,21 voor landelijke gemeenten met een bovengemiddeld aantal kleine kernen.
  • Het terugverdieneffect van preventieve maatregelen als passtukken, voegvullingen, betonprint e.d. is afwezig of marginaal. Het beeld verbetert echter wel aanzienlijk.
  • Indien de gemeentelijke organisatie dit toelaat valt te overwegen de gebiedsbeheerders een doorlopende opdracht te verstrekken ten aanzien van het signaleren en aanpassen van overbodige obstakels. Het beheer is gebaat bij optimale doorgangen voor de mechanisatie. Verbeteringen kunnen vervolgens opgepakt worden in het beheer of ingepast worden in het reconstructieprogramma van de gemeente.
  • Bezuinigen op het aantal malen graskanten steken langs verhardingen is kostenverhogend voor het onkruidbeheer op verhardingen. De kostentechnisch gezien optimale frequentie is 2x per jaar.
  • Door gemiddeld 7-9 keer per jaar de goten te vegen en daarbij 2x een onkruidborstel voorop de veegmachines inzetten, wordt onkruidgroei voorkomen en kan de goot zijn werk doen: water opvangen en afvoeren. Overwogen kan worden om de goten dan niet op te nemen in het onkruidbestek.
  • Let bij het plaatsen van een obstakel op de mogelijkheden voor de onkruidbeheermachines.

Meer informatie
Naar aanleiding van vijf bijeenkomsten voor gemeentelijke terreinbeheerders in 2014 is een kennisdocument [1] opgesteld.

Referenties

  1. Knuttel (2014). Niet-chemisch onkruidbeheer op verhardingen: informatiedocument op basis van vijf bijeenkomsten voor gemeentelijke terreinbeheerder in maart 2014. www.rijksoverheid.nl/documenten/brochures/2014/06/25/niet-chemisch-onkruidbeheer-op-verhardingen

Logobalk organisatie chemievrije onkruidbestrijding verharding 2016